Trong mắt nhiều người mới tiếp cận với tâm linh, thiền thường bị nhầm tưởng là một trạng thái tĩnh lặng lạ thường, hay một trạng thái an vui tự tại cần phải chinh phục được. Mặc dù vậy, khi thực hành theo Ngài Mahāsi cho người mới, chúng ta sẽ nhận ra một quan điểm hoàn toàn mới mẻ: tu tập không phải để trở thành một thực thể xa lạ, mà là để quan sát chính mình một cách sâu sắc trong mỗi giây phút hiện tại.
Xuyên suốt những Ngài Mahasi bài giảng, Vị thầy luôn chỉ dạy một triết lý sơ đẳng nhưng vô giá: hãy liễu tri mọi sự vận động của thân và tâm, đúng với bản chất thực tại của chúng. Hành giả không cần đến sự hình dung hay tư duy logic, hay ra sức thiết lập một trạng thái tâm lý đặc thù nào. Cốt lõi chỉ nằm ở sự “ghi nhận” — sự hay biết nối tiếp, trung thực và không xen tạp định kiến.
Trong giai đoạn đầu, lối thực hành của Ngài Mahāsi rất phù hợp do nó có tính hệ thống hóa, rõ ràng và rất dễ triển khai. Thiền sinh được dắt dẫn bắt đầu từ một đối tượng vô cùng gần gũi: sự chuyển động lên xuống của bụng trong quá trình hô hấp. Khi thấy bụng phồng, biết “phồng”; khi thấy bụng xẹp, biết “xẹp”. Quy trình chỉ giản dị có thế. Nếu tâm phóng túng ra ngoài, chỉ việc niệm “suy nghĩ”; khi bắt gặp thanh âm, hãy ghi chú là “nghe”. Đừng nên phiền muộn hay cáu kỉnh với chính mình, rồi từ tốn đưa tâm về lại với đối tượng thiền định ban đầu.
Trong nội dung của Ngài Mahasi bài giảng, Ngài thường truyền đạt: chính sự nhận thức trực tiếp này, nếu được tiếp nối một cách chuẩn mực và không gián đoạn, sẽ dần hiển lộ bản chất vô thường, khổ và vô ngã của vạn pháp. Người mới khởi sự không bắt buộc phải nắm vững giáo lý thâm sâu từ sớm. Chỉ cần thực hành đúng pháp, sự hiểu biết sẽ tự nhiên thăng hoa theo thời gian.
Một khía cạnh then chốt trong kỹ thuật Ngài Mahāsi cho người mới là thái độ hành trì. Ngài không tán thành việc ép xác khổ hạnh, cũng không chấp nhận sự here buông thả. Điều cần thiết là sự tinh tấn cân bằng, chánh niệm chừng mực, cùng lòng kiên trì không mệt mỏi. Thiền định tuyệt nhiên không phải là một cuộc chạy đua thành tích, mà là con đường quay lại để thấu hiểu rõ ràng từng bước chân của thân tâm.
Chẳng những trong khi tọa thiền, Ngài Mahāsi còn khuyên hành giả ứng dụng chánh niệm vào bốn oai nghi: trong suốt các trạng thái đi, đứng, nằm hay ngồi. Khi đang đi, nhận diện việc đi; khi đang đứng, nhận diện việc đứng. Hệ quả là, hành thiền không còn là một công việc chỉ dành cho giờ giấc ấn định, mà hòa quyện và biến thành hơi thở của cuộc sống hằng ngày.
Đối với những người vừa khởi sự, lộ trình Ngài Mahāsi cho người mới là một lối đi xác thực và tin cậy. Chẳng cần những tín ngưỡng cực đoan hay mong cầu các hiện tượng lạ thường. Chỉ cần một tấm lòng thành thực để nhìn lại mình, một sự nhẫn nại để duy trì, cùng một thái độ khiêm nhu để liễu tri những gì đang vận hành nơi chính mình. Từ gốc rễ này, trí tuệ sẽ từng bước sinh trưởng một cách hết sức tự nhiên.